Rys historyczny ochrony przeciwpożarowej

Od zarania dziejów człowiekowi towarzyszył ogień, był jego sprzymierzeńcem, ale wiele razy i wrogiem. Groźne pożary jakie trawiły domostwa spowodowały, że dosyć wcześnie (pierwsze wzmianki XIV w.) zainteresowano się tą problematyką uchwalając np. porządki ogniowe, Królowa Bona doprowadziła do wydania przepisu o gromadzeniu w domach sprzętu gaśniczego.

Na szczególną uwagę zasługuje Andrzej Frycz Modrzewski. Pisarza można śmiało nazwać prekursorem ochrony przeciwpożarowej. W swym dziele O poprawie Rzeczypospolitej poświęcił wiele miejsca sprawom zabezpieczenia pożarowego, w tym powołania straży ogniowych. Na przestrzeni dziejów wydano wiele aktów prawnych mających na celu szeroko pojęte bezpieczeństwo pożarowe. Były to np. Artykuły Prawa Magdeburskiego z 1618 r., Statut toruński 1538 r., Artykuły sadów marszałkowskich 1678 r., uchwały sejmowe z 1764 r., także dekrety, nakazy i ustawy ogniowe wraz z ustawowym powołaniem pierwszych jednostek straży ogniowej. Działania te dotyczyły ochrony przede wszystkim domostw, ale świadczyły też o rosnącej świadomości i trosce o bezpieczeństwo przeciwpożarowe.

Z chwilą organizowania się leśnictwa polskiego, rozwijała się ochrona lasów przed pożarami [Dekret Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskim, art. 27, Dz.U. Nr 1/1918].

Jednak to dopiero w okresie powojennym rozpoczęto wyodrębniać ze struktury lasów placówki i wydziały, zajmujące się wyłącznie ochroną przeciwpożarową obszarów leśnych.

1.VI.1963 r. - powołano Zakład Ochrony Przeciwpożarowej Lasu przy Instytucie Badawczym Leśnictwa i stację terenową w Krzystkowicach

W 1968 roku, w Zielonej Górze, odbyła się pierwsza ogólnopolska konferencja pod przewodnictwem ministra spraw wewnętrznych oraz ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego dot. ochrony przeciwpożarowej. W tym roku rozpoczęto też prognozowanie zagrożenia pożarowego.

W 1972 r. zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych utworzono Ośrodek Badawczo- Rozwojowy Ochrony Przeciwpożarowej, który rozpoczął prowadzenie prac badawczych w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej oraz upowszechnianie nowoczesnych form i metod zabezpieczenia przeciwpożarowego. W styczniu 1984 r. jego nazwę zmieniono na Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej, a 23 stycznia 1997 r. nadano mu imię Józefa Tuliszkowskiego.

Rok 1975 – wprowadzono kategoryzację zagrożenia pożarowego lasu

Od 20-22.V.1981 r. odbyło się Seminarium ECE/FAO/ILO nt. Zwalczania i zapobieganie pożarom lasu., którego organizatorem była Polska.

W 1983 r. w Nadleśnictwie Krzystkowice, uruchomiono pierwszą bazę lotniczą do gaszenia pożarów lasu.

6.09. 1984 r., minister leśnictwa i przemysłu drzewnego wydaje decyzję w sprawie poprawy ochrony przeciwpożarowej lasu

Od 5-8.V.1998 r. Pierwsza Bałtycka Konferencja na temat Pożarów Lasu. Warszawa – Radom - Katowice. Patronat objęło MOŚZNiL przy współpracy FAO/ECE/ILO.

W 2004 r. Polska włącza się do programu unijnego FOREST FOKUS Rozporządzenie (WE) nr 2152/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. dotyczące monitorowania wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska naturalnego we Wspólnocie. Monitorowania pożarów leśnych ich przyczyn i skutków i zapobiegania pożarom lasów.

Największe pożary lasów

1910 rok. W dwóch stanach USA - Idaho i Montana w ciągu dwóch sierpniowych dni spaliło się około miliona ha lasu. Zginęło 85 osób.

Rok 1982. Największy na świecie pożar lasów na Borneo. Odsłonił powierzchnię 3,5 miliona ha (to ok. 1/10 obszaru Polski).

20.07.1988 r. W dwóch Parkach Narodowych Yellowstone i Grand Teton spaliło się łącznie 660 tys. ha lasu. Tak szybkiemu rozprzestrzenianiu się pożaru sprzyjał huraganowy wiatr, wiejący z siłą 130km/h. W kronikach , ten dzień odnotowano pod nazwą „czarna sobota".

Polska. 3-4.08.1982 r., wielki pożar lasu na terenie RDLP Zielona Góra, odnotowany w kronikach pod kryptonimem Zasieki 82. Spłonęło 1162 ha lasu. Do feralnego 1992 roku, był to największy pożar lasu.

1992 r. Katastrofalna susza i ekstremalne warunki meteorologiczne, były główną przyczyną serii tragicznych, wielkoobszarowych pożarów. Nadleśnictwa Lubsko – 565 ha, Szprotawa 2260 ha i 790 ha wrzosowisk, Potrzebowice, Wronki i Krucz – 5845 ha, Solec i Gniewkowo 2950 ha.

26 sierpnia 1992 r., zapalił się las w Kuźni Raciborskiej. Był to początek największego i najtragiczniejszego pożaru lasu we współczesnej Europie. Walka z pożarem trwała ponad tydzień. Spłonęło blisko 10000 ha lasu w Nadleśnictwach Rudy Raciborskie, Kędzierzyn i Rudziniec. Zginęło dwóch strażaków i osoba cywilna. W literaturze fachowej jest określany jako bardzo rzadki rodzaj całkowitych pożarów leśnych, tzn. plamiste lub cętkowe. Trzeba przy tym podkreślić, że podczas akcji nie uległy spaleniu budynki, nie dopuszczono do rozwoju pożaru na kompleksy leśne o powierzchni ok. 40 tys. ha. Obroniono kilkanaście wsi oraz min. Zakłady Chemiczne, Zakłady Azotowe i skład CPN w Kędzierzynie-Koźlu

Ochrona przeciwpożarowa w Nadleśnictwie Olesno

Nadleśnictwo Olesno gospodaruje na obszarze ponad 20 tys. ha, z tego w obrębie działania KP PSP w Oleśnie znajduje się 13 616 ha, Kluczborka 5 530 ha i Opola 1 035 ha.

Lasy zakwalifikowano do II (średniej) kategorii zagrożenia pożarowego.

Nadleśnictwo ma opracowane Sposoby postępowania na wypadek pożaru terenów leśnych, dla obszarów podległych KP PSP w Oleśnie, Kluczborku i Opolu, które aktualizowane są co najmniej raz w roku.

Zaopatrzenie wodne

Głównymi rzekami przepływającymi przez teren nadleśnictwa są: Prosna, Stobrawa, Wilcza Woda, Budkowiczanka, Pruszkówka i Radawka. Oprócz wymienionych cieków są też stawy wraz z ich dopływami, zlokalizowane głównie w Leśnictwach Siedem Źródeł i Szumirad. Sieć wodna stanowi pewien rezerwuar wody i jest udostępniony, w porozumieniu z poszczególnymi KPPSP do celów gaśniczych. Punktami czerpania wody położonymi na terenach leśnych uznano: staw Żurawiniec, staw Stare Olesno i staw Smolnik.

Na terenie Nadleśnictwa występują obszary nadmiernie uwilgotnione przede wszystkim w Leśnictwach Siedem Źródeł, Boroszów, Radłów, Grodzisko, Osiecko, Pruszków, Szumirad i Trzebiszyn.

Łączność

Wszyscy pracownicy Służby Leśnej posiadają telefony komórkowe, pracujące w sieci wewnętrznej. W radiotelefony, oprócz wież przeciwpożarowych, wyposażone są samochody ścisłej kadry kierowniczej, Straży Leśnej i samochód dyspozycyjny. Radiotelefon pracujący na częstotliwości LP posiada również KP PSP w Oleśnie.

W czasie akcji bezpośredniej, ustalane są dyżury kadry kierowniczej.

Środki techniczne

Bazy podręcznego sprzętu przeciwpożarowego znajdują się przy leśniczówkach w Osiecku, Szumiradzie oraz przy biurowcu. Nadleśnictwo dysponuje trzema samochodami terenowymi, w tym, dostosowany do celów przeciwpożarowych. Kierowca oraz funkcjonariusz Straży Leśnej wyposażeni są w specjalistyczne ubranie strażackie.

Wykrywanie i gaszenie pożarów. Usuwanie skutków klęsk żywiołowych.

Okresakcji bezpośredniej trwa od marca do października. W tym czasie tereny leśne monitorowane są z trzech dostrzegalni przeciwpożarowych, położonych w Boroszowie, Wysokiej i Radawce, które współpracują z wieżami ościennych nadleśnictw (Lubliniec, Kluczbork i Opole). Punkty obserwacyjne są wyposażone w elektroniczne kątomierze, a łączność zapewniają telefony i radiotelefony. Wieże pracują od godziny 09:00 do zmroku, wg dyspozycji RDLP w Katowicach. Zatem, w zasięgu obserwacji jest teren prawie całego nadleśnictwa.

W celu szybkiego zlokalizowania pożaru i podjęcia akcji gaśniczej, włączony jest

śmigłowiec, dyżurujący na lotnisku w Polskiej Nowej Wsi.

Gaszenie i usuwanie skutków pożaru odbywa się przy pomocy sprzętu i pracowników firm świadczących usługi na rzecz nadleśnictwa w poszczególnych leśnictwach. Możliwość dysponowania pracownikami ZUL wynika z treści umowy zawartej z Nadleśnictwem oraz z przepisów Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81 poz. 351, Rozdział 4, Art.25. ust. 2.).

W okresie 10 lat odnotowaliśmy 67 pożarów. Najwięcej, w roku 2003 – 24 pożary. Na przestrzeni blisko 20 lat tylko raz, w 2007 roku, nie odnotowano pożaru. Największy pożar miał miejsce w roku 2005. W leśnictwie Chudoba (KP PSP Kluczbork) uległo spaleniu 7,00 ha, przede wszystkim uprawy. Były to także największe, w okresie ostatnich kilku lat straty – 70.500.- zł.

Współpraca z KP PSP przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych (pohuraganowych), polega głównie na użyciu jednostek ratowniczo-gaśniczych w sytuacjach zagrażających życiu ludności. Przy szkodach wielkopowierzchniowych, do ogólnej oceny sytuacji i innych zagrożeń oraz ustalenia planu działania, wykorzystuje się również śmigłowiec.

Analiza rzeczowo-finansowa

W celu zapobiegania pożarom, corocznie nadleśnictwo porządkuje tereny leśne wzdłuż dróg publicznych na odległość 30 m od skraja drogi. Pasy przeciwpożarowe zlokalizowane przy liniach kolejowych są mineralizowane przez PKP, a pasy otaczające miejsca postoju (parkingi leśne) przez nadleśnictwo.

Z roku na rok zwiększają się nakłady na ochronę przeciwpożarową i kształtują się następująco:

Inne zagrożenia

Na terenie podległym Nadleśnictwu Olesno występują obiekty o największym potencjalnym zagrożeniu pożarowym, tj.:

- jednostki osadnicze, w tym miasto Olesno

- liczne szlaki komunikacyjne – w tym drogi krajowe nr 11 i 45

i wojewódzkie 487, 494 i 901

- zelektryfikowane linie kolejowe Katowice - Wrocław i Kluczbork - Fosowskie

- na terenie Obrębu Szumirad – zlokalizowana jest jednostka wojskowa dysponująca samochodem przystosowanym do celów przeciwpożarowych.

Przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej

1. Ustawa z dnia 24 .08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81 poz. 351, Rozdział 4, art.25. ust. 2.).

2. Ustawaz dnia 28.09.1991 r. o lasach (z późn. zmian.) (Dz.U. Nr 101/1991, poz. 444).

3. Ustawa Kodeks Wykroczeń (Dz. U Nr 1971 r. z późn. zm.) art. 82 § 1 ust.

4. Rozporządzenie MSWiA dnia 24.07.2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych, (Dz. U. nr 124/09, poz. 1030)

5. RozporządzenieMinistra Infrastruktury z dnia 7.08.2008 r. w sprawie wymagań w zakresie odległości i warunków dopuszczających usytuowanie drzew i krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej, a także sposobu urządzania i utrzymywania zasłon odśnieżnych oraz pasów przeciwpożarowych (Dz. U. Nr 153/08)

6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22.03.2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (Dz. U. Nr 58/06, poz. 405)

7. Rozporządzenie MSWiA dnia 21.04.2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, Rozdział 9 (Dz. U. nr 80/06, poz. 563)

8. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25.10. 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. nr 215/05, poz. 1823)

9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, (Dz. U. nr 75/02, poz. 690)

10. Dyrektywa 2179/98 EG Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 24.09.1998 r. Towards sustainabilit" w p. 2f Wspólnota będzie promować lepszą koordynację i współdziałanie w zakresie polityki leśnej w aspekcie poprawy zarządzania lasami (łącznie z zalesieniami i ochroną przeciwpożarową), w zakresie zachowania i trwałego rozwoju lasów stosownie do międzynarodowych ustaleń.

Opracowała: Elżbieta Kowalska